DODELJENE NAGRADE „MIHAILO VALTROVIĆ“ ZA 2020.

Objavljeno

Obrazloženje

Komisije za dodelu nagrada i priznanja MDS-a u 2021. godini za period od januara 2020. do februara 2021. godine

            Dana 14. juna 2021. godine u Muzeju Vojvodine u Novom Sadu održan je sastanak Komisije za dodelu nagrada i priznanja MDS-a. Komisija je radila u punom sastavu: Delfina Rajić, Ljiljana Trifunović, Bojana Ilić, Ljubiša Vasiljević, Darko Žarić, Olivera Nastići predsednik KomisijeTijana Stanković Pešterac.Odluke o nagradi za sve kategorije,nakon trosatnog većanja, donete su većinom glasova ili jednoglasno.

            Ovog puta, nagrade su dodeljene za period od januara 2020. godine do februara 2021. godine, pri čemu je rok za podnošenje prijava produžen do kraja aprila, što je blagovremeno i objavljeno na internet stranici Muzejskog društva Srbije. Razlog tome bila je pandemija virusa Kovid-19, koja je uzrokovala da se realizacija nekih programa, predviđenih za 2020, pomeri na početak 2021. godine.

U ovoj godini izostale su prijave za kategoriju1) istaknutom pojedincu za ukupan doprinos (životno delo). S obzirom na to da nije podneta nijedna prijava, nagrada za ovu kategoriju nije dodeljena.

U kategoriji2) muzeju (muzejskoj ustanovi) za izuzetne rezultate postignute u periodu od januara 2020. do februara 2021. godinepodnete su triprijave:

  1. Narodni muzej Aranđelovac nominovan je na predloge: direktora Instituta za savremenu istoriju – profesora dr Predraga Markovića, dr Rajka Boškovića, muzejskog savetnika, istoričara umetnosti Muzeja savremene umetnosti Beograd, dr Zorana Ognjanovića, direktora Matematičkog instituta SANU, istoričara umetnosti Bojane Burić i dr Vladimira Krivošejeva, muzejskog savetnika, koji je dao obrazloženje predloga i ocenu rezultata. Uz predlog nagrade, u kojem sudetaljno popisaneistraživačke, konzervatorsko-zaštitne i dokumentarističke aktivnosti, navedene su izložbe, izdavačka delatnost, rad sa publikom i ostalo.Sastavni deo prijave činemonografijeBukovička crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Aranđeolovcu(sa recenzijama u prilogu), Počnimo od pogače – kultura ishrane u Šumadiji, katalozi Živi svet spomenika prirode „Risovača“ i Kada je zanat bio zlatan, te video prilozi na osnovu kojih se mogao steći uvid u bogatu multidisciplinarnu aktivnost ovog muzeja. Komisija je zaključila da je Narodni muzej Aranđelovac ostvario izuzetne rezultate kroz raznovrsne aktivnosti realizovane u prethodnoj godini, a koje su bile vezane kako za pokretna i nepokretna kulturna dobra, tako i za materijalno i nematerijalno kulturno nasleđe, ali i za spomenike nasleđa prirode, što odražava kompleksnost ove muzejske ustanove.
  2. Narodni muzej Toplice nominovan je na predlog direktora Narodnog muzeja Niš Nenada Spasića. Narodni muzej Toplice poznat je kao kompleksni muzej, koji između ostalog, brine i o arheološkom parku Pločnik, te Galeriji „Boža Ilić“. Tokom 2020. Muzej je realizovao pet projekata vezanih za preventivnu zaštitu u depoima, spomen-obeležje Dimitrija Begovića, projekat za decu Slovarica Prokuplja, sanaciju i adaptaciju spomen-sobe Gvozdeni puk u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912–1918, koja je uključila i multimediju kroz projekat finasiran putemkonkursa „Gradovi u fokusu 2020“. Aplikacija je namenjena android uređajima i pruža različite interaktivne sadržaje.Prijava se sastoji samo od tekstualnog dela obrazloženja i nema dodatnih priloga, na osnovu kojih bi se Komisija dodatno uverila u delatnost ovog muzeja.
  3. Narodni muzej Leskovac nominovan je na predlog Ivana Brborića,direktora Zavičajnog muzeja Župe. Prijava se sastoji od veoma detaljne dokumentacije, u kojoj su: publikacije Leskovački zbornik (koji je svrstan u kategoriju M52), Svetlopisi vremena – Leskovac i njegovi ljudi 1878–1941.Arheološka nalazišta na teritoriji opštine Bojnik, Zbirka radionica iz muzeja, hemeroteka muzejskih radionica, fotografije sa otvaranja,dizajnerska rešenja za različite proizvode izložbe, hemeroteka vezana za serijal pod nazivom Muzejska azbuka,namenjen deci, hemeroteka naučnog skupa Kulturno-istorijska baština juga Srbije (realizovan 15. i 16. oktobra 2020), različiti kompakt diskovi i video materijal. U posebnoj kutiji nalaze se suveniri, maštovito osmišljeni i odštampani za potrebe promocije novog dela stalne postavke (majice, sapuni, platnena kesa, isečak iz Leskovačkog glasnika, slagalica, sveća, sapun i ogledalo).

            Na osnovu svega navedenog, može se zaključiti da su sve tri muzejske ustanove tokom prethodnog perioda dale veliki doprinos razvoju muzejske struke u našoj zemlji u definisanom periodu, ali je nagrada jednoglasnom odlukom Komisije pripala Narodnom muzeju Leskovac, koji je ostvario najveći uspeh u domenu izložbene delatnosti kroz realizaciju drugog dela stalne postavke Vremeplov leskovačkog kraja pod nazivom Leskovac – srpski Mančester, kao i izdavačke delatnosti, te zamašnog pedagoškog rada. Realizacija stalne postavke svakako je jedan od glavnih argumenata za nagrađivanje jer ona predstavlja identitet svakog muzeja. Iza ovog posla stoji ogroman trud zaposlenih, kako kustosa, tako i kompletnog muzejskog osoblja– od sastavljanja narativa i postavljanja tematsko-ekspozicionog plana i dizajna,do obezbeđivanja finansijskih sredstava i same postavke, koja nužno mora imati elemente, kreirane u skladu sa potrebama muzejskog posetioca našeg doba. Kroz moderni pristup u interpretaciji nasleđa, Narodni muzej Leskovac je svojim novim delom stalne postavke upravo odgovorio na sve zahteve moderne muzeologije, što gasasvim jasno izdvaja u odnosu na ostale muzeje nominovane u ovoj kategoriji.

Za kategoriju 3) pojedincu ili autorskom timu za izuzetne rezultateu periodu od januara 2020. do februara 2021. godine, Komisiji je dostavljeno osam prijava, od kojih jedna – prijava Marijane Bugarski iz SOŠO sa domom „Vuk Karadžić“ Sombor nije uzeta u obzir jer nije podneta u skladu sa propozicijama datim u uslovima Konkursa nagrade „Mihailo Valtrović“.

  1. Lila Drobac Krstić, nominovana je za projekat Kad je zanat bio zlatan na predlog Ivane Jovanović Gudurić, višeg kustosa Muzeja grada Novog Sada i Ivane Ćirjaković, višeg kustosa Narodnog muzeja Čačak. Uz prijavu je dostavljen pres-kliping sa video materijalima i katalog izložbe Kad je zanat bio zlatan.
  2. Dušica Živković, muzejski savetnik Etnografskog muzeja nominovana je za studijsku izložbu Ornamentalna baština – dvopređne čarape Srbije od strane Branislave Jordanović, muzejskog savetnika u penziji. Kao propratni materijal priložene su fotografije i deplijan izložbe uz obrazloženje da se monografija sa temom obrađenom na pomenutoj izložbi planira u narednom periodu.
  3. Autorski tim u čijem sastavu su mr Suzana Vuksanović, muzejski savetnik Muzeja savremene umetnosti Vojvodine i dr Ana Ereš, naučna saradnica Odeljenja za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradunominovan je za projekat Hronologija izlaganja skulpture u Srbiji 1945–2000. godine na predlog čitave grupe istoričara umetnosti: Milene Vrbaški, muzejskog savetnika Galerije Matice Srpske, dr Dragane Kovačić, muzejskog savetnikaNarodnog muzeja u Beogradu, Svetlane Čeković, muzejskog savetnikaMuzejaRas u Novom Pazaru, Slavice Popov, višeg kustosa Savremene galerije Zrenjanin, mr Dragojle Živanov, muzejskog savetnikaGalerije Matice Srpske,msr Dragane Garić Jovičić, kustosa Muzeja Vojvodine,Ljubice Vuković Dulić, višeg kustosa Gradskog muzeja Subotica, Julke Marinković, muzejskog savetnika Umetničke galerijeNadežda Petrović iz Čačka, Ljiljane Lazić, muzejskog savetnika Muzeja Grada Novog Sada, Ane Bolović, muzejskog savetnika Muzeja rudničko-takovskog kraja, Ivane Arađan, kustosa Narodni muzej Zrenjanin, Aleksandre Stefanov, višeg kustosa Muzeja Vojvodine, dr Ane Milošević, muzejskog savetnika, Slađane Đurđekanović Mirić, muzejskog savetnika, Danijele Matović, višeg kustosa Muzeja rudarstva i metalurgije iz Bora, Biljane Grković, muzejskog savetnikaUmetničke galerijeNarodnog muzeja Kruševac, mr MišelaBlanuše, muzejskog savetnika Muzeja savremene umetnosti Beograd, dr Rajke Bošković, muzejskog savetnikaMuzeja savremene umetnosti Beograd, Svetlane Mitić, muzejskog savetnika  Muzeja savremene umetnosti Beograd, Žakline Ratković, muzejskog savetnikaMuzeja savremene umetnosti Beograd, Miroslava Karića, kustosa Muzeja savremene umetnosti Beograd, Ivane Jovanović, višeg kustosa Muzeja naivne i marginalne umetnosti iz Jagodine, Milene Milošević Micić, muzejskog savetnika Zavičajnog muzeja Knjaževac, Jasmine Jakšić Subić, višeg kustosa Spomen-zbirke Pavla Beljanskog, mr Milane Kvas, višeg kustosa Spomen-zbirke Pavla Beljanskogi Marte Đarmati, višeg kustosa Spomen-zbirke Pavla Beljanskogiz Novog Sada.

Uz prijavu dostavljen je prilog u vidu video prezentacije.

  • Grupa autora u čijem su sastavu: muzejski savetniciMira Ninošević iSlađana Rajković, kustosi Nebojša Dimitrijević i Jelena Radović, te dizajnerHadži Olivera Nikolić i viši kustosmr Nikola Marković, nominovana je zarealizacijutematske celine pod nazivom Leskovac, srpski Mančester 1878–1941.u sklopu stalne postavke na predlog direktora Narodnog muzeja Vranje Saše Stamenkovića.
  • Aleksandra Gojgić, viši kustos Narodnog muzeja Čačak, nominovana je za projekat Rimske terme, 50 godina od otkrića: dijalog nasleđa i zajednice na predlog Tatjane Mihailović, muzejskog savetnika Narodnog muzeja Kraljevo. Uz obrazloženje nagrade dostavljeni su video zapisi o dvodnevnom skupu Rimske terme 50 godina nakon otkrića: dijalog nasleđa i zajednice, koji je održan povodom obeležavanja pola veka od otkrića rimskih termi u Čačku i publikacijaRimske terme u Čačku Gordane Jeremić i Aleksandre Gojgić iz 2012. godine.
  • IstoričariNebojša Ozimić i Ivana Gruden Milentijević, kustosi Narodnog muzeja u Nišu,kao autorskitim nominovani su za realizaciju stalne postavke u Memorijalnom kompleksu „12. februar“Narodnog muzeja Niš na predlog dr Saše Markovića, redovnog profesora Pedagoškog fakulteta u Somboru i Saše Stamenkovića, direktora Narodnog muzeja Vranje.Uz predlog je dostavljen katalogi video materijal na osnovu kojeg je Komisija stekla detaljan uvid u projekat.
  • Autorski tim u čijem su sastavu muzejski savetnici, etnolozi mr Katarina Radisavljević,dr Tatjana Bugarski, Aleksandar Petijević ikustos-etnologAleksandar Antunović, nominovan je za izložbu Ja nosim vas, vi nosite mene – obuća iz etnološke zbirke Muzeja Vojvodine na predlog Snežane Tomić, muzejskog savetnika, etnologa,Muzeja na otvorenom „Staro selo“ u Sirogojnu. Uz preporuku, koja sadrži detaljno obrazloženje, dostavljena je i sledeća dokumentacija: detaljan opis projekta i kataloga, opis participativnog dela izložbe, opis saradnje sa kreativnom industrijom, popis muzejskih pratećih programa (radionica i stručnih vođenja), virtuelna komunikacija sa publikom, katalog izložbe, pres-kliping, fotografije i drugi vizuelni materijali.

U ovogodišnjoj konkurenciji našlo se sedam kvalitetnih projekata, odnosno 17 autora. Radi se o tri tematske izložbe sa etnološkom tematikom Kad je zanat bio zlatan, Ornamentalna baština – dvopređne čarape Srbije, Ja nosim vas, vi nosite mene – obuća iz etnološke zbirke Muzeja Vojvodine, dve stalne postavke – Narodnog muzeja Leskovac – Leskovac, srpski Mančester 1878–1941. i Memorijalnog kompleksa „12. februar“, jednom projektu vezanom za nepokretno kulturno nasleđeRimske terme, 50 godina od otkrića: dijalog nasleđa i zajednice, te projektu istraživačkog karaktera – Hronologija izlaganja skulpture u Srbiji 1945–2000. godine.Svaki od projekata u svom domenu predstavlja iskorak u muzejskoj delatnosti, tim pre što su se muzeji tokom 2020. našli pred izazovom pandemije virusa Kovid-19, što ih je nateralo na ubrzani preobražaj i prelazak na digitalno poslovanje. Uprkos svim merama zaštite od pandemije, koje su vidno smanjile broj posetilaca u muzejima, programi su realizovani u velikoj meri uz poštovanje savremenih muzeoloških principa, naročito u segmentu interpretacije i prezentacije kulturnog nasleđa (pokretnog, nepokretnog, materijalnog i nematerijalnog). Sve pomenute privremene izložbe tematski su dobro promišljene, elegantno dizajnirane i postavljene na moderan način, a stalne postavke nadgrađene upotrebom digitalnih tehnologija i medija. Istraživački projekat koji se bavi hronologijom izlaganja skulpture u Srbiji 1945–2000. može se smatrati svojevrsnim poduhvatom,čiji je rezultat jedinstvena internet stranica na kojoj se može pratiti ova specifična tema, sa mogućnošću da se u sklopu pomenute prezentacije ista razvija i dopunjava.

I ove godine se tako pred Komisijom našao težak zadatak. Prilikom izbora najboljeg predloga za nagradu u kategoriji 3. posmatrana je kompletna slika projekta/izložbe – analiziran je muzeološki pristup autora, izgled i sadržaj kataloga/monografije/vebsajta, prateći programi– edukativneradionice, predavanja, drugi događaji, način promovisanja, te stepen prilagodljivosti u odnosu na situaciju nastalu izbijanjem pandemije.U skladu sa gore pomenutim, dva projekta su se izdvojila, pa je Komisija većinom glasova (u odnosu šest glasova prema jednom) donela odluku da se u ovoj kategoriji nagrada „Mihailo Valtrović“podeli autorima dve izložbe.

Prvi dobitnik je Lila Drobac Krstić, kustos-etnolog Narodnog muzeja Aranđelovac, nominovana za izložbuKad je zanat bio zlatan. Izložba je otvorena 13. februara 2021. kao završna faza šireg projekta, koji pored interaktivne postavke, obuhvata i katalog sa mogućnošću pristupa video sadržajima putem kju-ar kodova, kao i istoimenu aplikaciju. Rezultat je višedecenijskog istraživačkog rada, kako terenskog, tako i kabinetskog, u kojem se koleginica bavila mnogobrojnim tradicionalnim zanatima. Pred publikom su na savremen način predstavljeni lončarski, kamenorezački, kovački, stolarski, opančarski, vunovlačarski, abadžijski, terzijski, krojački, užarski, voskarski, berberski, sajdžijski, fotografski i pekarski zanat.Osim što ovu bogatu postavku čine vredni muzejski eksponati, ovde se mogu naći različiti ilustrativni materijali sa fotografijama, majstorskim i kalfenskim pismima. Pored toga, izložba se sastoji od video sadržaja sa prikazanim procesima rada u autentičnom ambijentu zanatskih radionica, do kojih se dolazi putem kju-ar kodova.Vrednost ovog projekta nalazi se u tomešto isti počiva na pravom muzeološkom radu – sistematičnom istraživanju, prikupljanju, zaštiti, te savremenoj interpretaciji i prezentaciji zanatske proizvodnje i proizvoda, koji danas predstavljaju muzejske predmete. Značaj postavke time je veći što mnogima od predstavljenih zanata u savremenom dobu preti izumiranje. I konačno, njime se lokalno stanovništvo, prevashodno njegovi mlađi pripadnici, upoznaju sa važnim etnološkim nasleđem aranđelovačkog kraja, što se odražava i kroz predano delovanje stručnjaka zaposlenih u Narodnom muzeju Aranđelovac.

Autorski tim u sastavu mr Katarina Radisavljević, dr Tatjana Bugarski, Aleksandar Petijević, Aleksandar Antunović drugi je dobitnik u kategoriji3. za izložbu Ja nosim vas, vi nosite mene – obuća iz etnološke zbirke Muzeja Vojvodine. Ova postavka predstavljala je najznačajniju i napropraćeniju izložbuove ustanove tokom 2020. godini i s početka 2021.i bavila se obućom iz etnoloških zbirki u kontekstu kulturnih značenja njenih pojedinih vrsta i oblika. Analiza zbirke obuće autorima je bila polazna osnova za priču o različitim kulturnim uticajima u prošlosti, estetici, modi, načinima proizvodnje, kao i identitetskim i komunikacijskim aspektima različitih vrsta obuće. Pored toga što je predstavila različite tipove obuće i radionice kao male ambijentalne celine, izložba se izdvojila inovativnošću u kreiranju pratećih programa, kroz kombinovanje savremenih umetničkih izraza (baletsko-modnog performansa), kreativnih industrija i participacije muzejske publike. Na otvaranju, upriličenom povodom Dana muzeja, izveden je baletsko-modni performans Vojvodina koracima predakana kojem su članovi baletskog ansambla Srpskog narodnog pozorišta nosili obuću specijalno dizajniranu za ove potrebe, po motivima iz kolekcija Muzeja Vojvodine (koju je izradila radionica Bratscher Custom Shoes).Participativni deo inspirisao je građane i uključio ih u život izložbe tokom celognjenog trajanja: deca su slala svoje crteže obuće iz mašte, a odrasli priče o omiljenim cipelama i fotografije istih. Svaki od ovih priloga, koje su virtuelni i stvarni posetioci donosili u Muzej ili slali elektronskim putem, postajali su fizički deo izložbe na ekranima osetljivim na dodir i objavljivani su putem muzejskog vebsajta i društvenih mreža. Izložbu je pratio raskošan katalog sa bogatim ilustracijama i kataloškom obradom izloženih predmeta, ali i brojne dečje igraonice, radionice i predavanja, koji su realizovani u skladu sa Vladinim merama zaštite od pandemije, u stvarnom i virtuelnom svetu.

Realizacijom pomenuta dva projekta, nagrađeni stručnjaci u kategoriji 3. pokazali su koliko su u radu svakog muzealca važni: sistematičan muzejski rad – od prikupljanja do izlaganja, otvorenost ka primeni različitih izraza u interpretaciji i prezentaciji muzejskog nasleđa, prilagodljivost i umerenost u korišćenju novih tehnologija,te okrenutost savremenoj publici i njenim potrebama.

Predsednik Komisije

za dodelu nagrada i priznanja MDS

______________________________

 mr Tijana Stanković Pešterac

U Rumi,24.6. 2021.