Образложење – Muzejsko društvo Srbije

Komisije za dodelu nagrada i priznanja MDS-a u 2023. godini za period od januara do decembra 2022. godine

Dana 28. aprila 2023. godine u Muzeju Vojvodine u Novom Sadu održan je sastanak Komisije za dodelu nagrada i priznanja MDS-a. Komisiji su prisustvovali svi članovi: Nemanja Karapandžić, Mina Darmanović, Katarina Mitrović, Marina Vlaisavljević, Suzana Novčić, Julka Marinković i Čarna Milinković. Do 10. aprila 2023. godine pristiglo je devetnaest prijava. Odluke o nagradi za sve kategorije, nakon petosatnog većanja, donete su većinom glasova ili jednoglasno.

U kategoriji 1) istaknutom pojedincu za ukupan doprinos (životno delo) podnete su dve prijave:

Veroljub Trajković, muzejski savetnik istoričar, na predlog predsednika Upravnog odbora Narodnog muzeja u Leskovcu Dejana Antića.
Mira Ninošević, muzejski savetnik istoričar, na predlog direktora Zavičajnog muzeja u Knjaževcu Milana Živkovića.

Komisiji su uz prijavu oba kandidata dostavila sledeća dokumenta: biografija, bibliografija naučnih i stručnih radova i publikacija, obrazloženje i ocena rezultata, zaključak i predlog nagrade, pisma podrške predlogu i detaljan prikaz na USB formatu.

Oba kandidata imaju bogate biografije i bibliografije, koje su Komisiji predstavljene primerenim prilozima dostavljenim uz prijavu. Poznati su i prepoznatljivi u muzeološkim i kulturološkim krugovima, ali je većinom glasova, Komisija odlučila da nagrada Mihailo Valtrović u kategoriji istaknutom pojedincu za ukupan doprinos (životno delo) pripadne Veroljubu Trajkoviću.

Veroljub Trajković, muzejski savetnik istoričar

Proveo je 40 godina na zaštiti određene vrste kulturnih dobara, od toga 10 godina u Istorijskom arhivu i 30 godina u Narodno muzeju u Leskovcu.

Stekao je sva potrebna zvanje, arhiviste, kustosa, višeg kustosa i muzejskog savetnika-istoričara.

Autor je i rukovodilac mnogih projekata, koji su direktno uticali na zaštiti, popularizaciji i razvoju muzeološke službe kako u Narodnom muzeju u Leskovcu tako i van Leskovca.

Rukovodio je projektom adaptacije depoa i opremanju istih u površini od oko 450m², gde su deponovani muzejski eksponati. Kao i adaptacijom i opremanjem laboratorije za konzervaciju i restauraciju predmeta i mnogih drugih ne manje važnih projekata.

Rukovodio je projektomrekonstrukcije, restauracije, dogradnje, adaptacije i opremanje Gradske kuće sa dvorištem, gde je nakon toga otvarena stalna postavka „Leskovački kraj u drugoj polovini 19. i početak 20. veka“.

Rukovodioc je i koautor nove Stalne muzejske postavke „Vremeplov leskovačkog kraja. Autor je i koautor mnogobrojnih izložbi sa pratećom dokumentacijom.

U svojstvu odgovornog urednika uredio je 14. brojeva istaknutog nacionalnog časopisa Leskovački zbornik kojeg je doveo do kategorije M-52;

Odgovorni je urednik preko 50-ak različitih naslova u izdanju Narodnog muzeja u Leskovcu i Centra za istraživanje i proučavanje kulturno-istorijske baštine juga Srbije;

Aktivno učešće je imao u raznim stručnim telima. (Muzejsko drštvo Srbije, Izvršni odbor Nacionalnog komiteta IKOM Srbije, Nacionalni komitet IKOM Srbije, Komisija naučno-stručnog tima za izradu Strategije zaštite i prezentacije Caričinog grada, Komisija za pregled programa, projekata i elaborata za izvođenje radova na arheološkom lokalitetu Caričin grad, Komisija Nacionalnog komiteta IKOM-a Srbije i Muzejskog društva Srbije za odabir kandidata za dodelu nacionalnih priznanja za vrhunski doprinos u kulturi kao i drugim stručnim, društvenim i kulturnim organizacijama ili udruženjima).

Da je priznati stručnjak u svojoj specijalnoj oblasti; pokazuju i nagrade koje je dobijao za svoj rad:

*KUSTOS GODINE, za izuzetni doprinos u muzejskom radu kao najvišu stručnu nagradu NK. IKOM. Srbije 2014.g.

*Nagradu „Mihajlo Valtrović“ za muzej godine, koju je dobio Narodni muzej Leskovac 2015. na osnovu kako je u obrazloženju Muzejskog društva Srbije navedeno, dva projekta, autora Veroljuba Trajkovića i Mire Ninošević, i to: Nova stalna izložbena postavka “Vremeplov leskovačkog kraja” i izložba “Jug Srbije u Velikom ratu 1915-1918“.

*U anketi leskovačkog portala „JuGmedia“, Veroljub Trajković je zajedno sa koleginicom Mirom Ninošević proglašen za osobu koja je obeležila 2015. godinu.

*MEDALJA – Oktobarska nagrada Grada Leskovca za izuzetna ostvarenja u muzejskoj delatnosti i nemerljiv doprinos u promociji i razvoju Narodnog muzeja u Leskovcu.

*GRAMATA – Episkopa niškog Arsenija za iskazanu ljubav i nesebičan rad i trud u istraživanju istorije manastira Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Jašunji i publikovanju dvotomne monografije istog.

*SREBRNI KRST – Crveni krst Srbije za značajne rezultate u ostvarivanju zadataka i ciljeva Crvenog krsta.

*ZAHVALNICA – Kopnene vojske Srbije za saradnju sa Komandom Kopnene vojske i Kopnenom vojskom.

Njegov dosadašnji rad na ISTRAŽIVANJU, ZAŠTITI, KORIŠĆENJU, PRIKUPLJANJU I PREZENTOVANJU POKRETNOG KULTURNOG NASLEĐA je potpuno transparentan i dostupan široj javnosti. Neki od ovih naslova-projekata je gostovalo van granice u drugim zemljama zemlje kao što su Francuska (Pariz), Češka (Prag), Nemačka (Bon) i Bosna i Hercegovina (Istočno Pale).

U kategoriji 2) muzeju (muzejskoj ustanovi) za izuzetne rezultate postignute u periodu od januara do decembra 2022. godine podnete su četiri prijave:

Narodni muzej Vranje, na predlog direktora Nikole Pantelića iz Narodnog muzeja Kruševac.

Uz predlog nagrade, u kojem su detaljno popisane istraživačke, konzervatorsko-zaštitne i dokumentarističke aktivnosti, navedene su izložbe, izdavačka delatnost, sinopsis za stalnu muzejsku postavku i idejno rešenje uređenja enterijera zgrade Selamluka, rad sa publikom i ostalo. Prijava se sastoji samo od tekstualnog dela obrazloženja i flajera koji su pokazatelj muzejske aktivnosti u prošloj godini.

Narodni muzej Niš, na predlog Bojane Borić Brešković iz Narodnog muzeja Srbije.

Prijava se sastoji od tekstualnog obrazloženja, CD-a na kom su prikazane fotografije sa otvaranja Medijane i svih bitnih aktivnosti Narodnog muzeja u Nišu za prošlu godinu. Kao prateći materijal spakovani su flajeri, katalozi izložbi i zbornici sa stručnih skupova.

Spomen-zbirka Pavle Beljanski iz Novog Sada, na predlog doc. dr Vesne Kruljac, profesorke FPU iz Beograda.

Uz predlog nagrade, u kojem su detaljno popisane istraživačke, konzervatorsko-zaštitne i dokumentarističke aktivnosti, navedene su izložbe, izdavačka delatnost, projekti realizovani u okviru programa Novi Sad-Evropska prestonica kulture, gostovanja Spomen zbirke Pavla Beljanskog, razvijanje kapaciteta i inkluzivnih programa. Takođe, dostavljeni su katalozi izložbi, flajeri i brošure.

Muzej Vojvodine iz Novog Sada, na predlog Delfine Raji, muzejske savetnice i direktorice Narodnog muzeja Čačak.

Uz predlog nagrade, u kojem su detaljno popisane istraživačke, konzervatorsko-zaštitne i dokumentarističke aktivnosti, navedene su izložbe, izdavačka delatnost, projekti realizovani u prošloj godini. Dostavljen je USB nosač sa fotografijama raspoređenim po fasciklama koje ilustruju sve aktivnosti Muzeja Vojvodine u 2022. godini. Dostavljeno je 20 publikacija koje su verodostojno prikazale aktivnosti koje je prošle godine imao pomenuti Muzej.

Na osnovu svega navedenog, može se zaključiti da su sve četiri muzejske ustanove tokom prethodnog perioda dale veliki doprinos razvoju muzejske struke u našoj zemlji u definisanom periodu. Ispred komisije je bio težak zadatak zato što je svaka navedena ustanova svojim predlozima svedočila o bogatom radu i zaista je svaka pojedinačno mogla da ponese nagradu za najbolji Muzej u 2022. godini. Prevashodno što su konkurisale dve novosadske ustanove kulture, Muzej Vojvodine i Spomen-zbirka Pavle Beljanski, koje su imale zavidne rezultate, bogate programe koji su pored redovne delatnosti bili podržani i iz fonda Novi Sad-Evropska prestonica kulture. Njihova precizna i bogata konkursna dokumentacija je ukazala na izuzetne napore koje su uložili u rad i promovisanje muzejske delatnosti. Komisija je većala između tri muzeja: Narodni muzej Niš, Narodni muzej Valjevo i Muzej Vojvodine. Usled situacije da su dva člana komisije iz navedenih muzeja, a da je komisija zasedala u punom sastavu, doneli smo odluku da se koleginica Marina Vlaisavljević i ja izuizmemo iz glasanja zbog sukoba interesa. Većinom glasova izbor i nagrada za najbolji muzej u 2022. godini otišla je u Niš i dodeljena je pomenutom Muzeju.

Narodni muzej Niš ove godine slavi svojih 90 godina postojanja. U 2022. godini doživeo pravu afirmaciju uloženog rada. Broj posetilaca je sa 34.474 u 2021. godini porastao na 89.758 u 2022. godini. Posvećenost muzejskoj delatnosti, dobar odabir izložbi, sadržajni naučni skupovi i predan rad svih odeljenja, doveli su do odličnih rezultata zbog kojih je Narodni muzej Niš odlučio da se kandiduje za dodelu nagrade „Mihajlo Valtrović“.

Događaj koji je privukao najveću pažnju stručne i šire javnosti je otvaranje arheološkog nalazišta Medijana, koje je otvoreno u decembru 2022. godine. Ovo predstavlja najveći i najznačajniji projekat Muzeja koji su finansirali Ministarstvo kulture i Grad Niš, a koji je podrazumevao rekonstrukciju muzejske zgrade sa rešenjem nove postavke, izgradnju šetnih staza, postavljanje interpretativnih panela i uređenje kompleksa. Medijana je postala nova turistička atrakcija koja ispunjava uslove za ugodan i bezbedan boravak svih posetilaca, uključujući i osobe sa posebnim potrebama.

Veliku pažnju je, takođe, privukao i naučni skup sa međunarodnim učešćem organizovan u saradnji sa ogrankom SANU u Nišu i Centrom za istorijska istraživanja Filozofskog fakulteta u Nišu, povodom obeležavanja 140 godina od proglašenja Kraljevine Srbije. Muzej je u saradnji sa Ruskim domom, organizovao međunarodni naučni skup povodom obeležavanja 80 godina od proboja iz logora na Crvenom Krstu, pod nazivom „Bekstva iz nacističkih logora“. Kustosi Narodnog muzeja Niš učestvovali su i na značajnim naučnim skupovima u zemlji i inostranstvu. Arheolozi Narodnog muzeja Niš su tokom 2022. učestvovali na sistematskim i zaštitnim istraživanjima nekoliko lokaliteta u Nišu i okolini. Izložbene aktivnosti Muzeja su bile posebno atraktivne, kao i radionice za decu. U saradnji sa drugim muzejima niškoj publici predstavljene su i gostujuće izložbe. Jedan od najznačajnijih projekata je „Predstavljanje aktuelnih nosilaca gajdaške prakse u Srbiji“, u kom je učestvovalo sedam gajdaša iz različitih delova Srbije i predstavnici Centra za nematerijalno kulturno nasleđe pri Etnografskom muzeju u Beogradu i Muzikološkog instituta SANU. Muzej je učestvovao u projektu Ministarstva kulture i informisanja pod nazivom „Izgradnja kapaciteta za borbu protiv ilegalnog uvoza, izvoza i prenosa vlasništva nad kulturnim dobrima na lokalnom nivouˮ.

Tokom godine održano je 56 edukativnih radionica za decu. Pored radionica, održano je 13 skajp časova u okviru nastavnog predmeta „Digitalni svet“, koji učenici savladavaju u nižim školskim razredima, a koji predviđa da se virtuelnim putem posećuju muzeji i galerije. Narodni muzej Niš je sve svoje aktivnosti prezentovao preko muzejskog sajta i društvenih mreža. Sve aktivnosti su najavljivane i praćene preko sredstava javnog informisanja i društvenih mreža. Discovery chanell je snimio emisiju o Memorijalnom kompleksu “12.februar“, uz podršku zaposlenih u Narodnom muzeju Niš.

U okviru izdavačke delatnosti, Muzej je priredio nekoliko izdanja.U sklopu obavljanja poslova teritorijalno nadležnih muzeja urađen je popis i fotografisanje inventara zavičajne zbirke u Svrljigu (2183 predmeta, izdvojeno u 5 zbirki).

U Narodnoj biblioteci Srbije obavljena je konzervacija 20 knjiga iz lične biblioteke Branka Miljkovića, dok je slika Kralj Petar I, autora Aleksandra Šuljagića iz 1903. godine predata na konzervaciju ateljeu Narodnog muzeja Srbije. Urađena je preventivna zaštita 450 fotografija, završen preparatorski tretman 30 zastava, 30 slika i tri tapiserije za izložbu Slikar Radomir Antić, kao i konzervirane avijatičarska kape za izlaganje u Muzeju vazduhoplovstva, sedam skulptura i jedan pitos iz antičke zbirke. Ono što izdvaja Narodni muzej Niš je prezentacija i ostvarena komunikacija. Kolektiv Muzeja se angažovao u svim segmentima muzejske delatnosti i ta agilnost i posvećenost rezultirali su njegovim izdvajanjem.

Za kategoriju 3) pojedincu ili autorskom timu za izuzetne rezultate u periodu od januara do decembra 2022. godine, Komisiji je dostavljeno trinaest prijava.

Dejan Vorgić, kustos istoričar umetnosti kao pojedinac iz Narodnog muzeja Zrenjanin, na predlog direktora pomenutog Muzeja Siniše Onjina i Biljane Crvenković, viši kustos, Muzej primenjene umetnosti.
Izložba Lepa kuća, autora dr Miloša Matića, na predlog Jelene Tešić-Vuletić, muzejska savetnica, dr Marka Stojanovića, muzejskog savetnika, naučni saradnik, dr Tatjane Mikulić, muzejske savetnice, doc. dr Bogdana Dražete, naučnog savetnika i prof. dr Dragana Bulatovića.
Projekat Korinđanje autora Slavice Gajić, viši kustos etnolog-antropolog i Dragana Kiurskog, viši kustos pedagog iz Kikinde, na predlog mr Lidije Milašinović, direktorke Narodnog muzeja Kikinda.
Izložba Jožef Pehan – vek posle autora: Vesne Grgurović, muzejske savetnice arheologa, mr Pavla Orbovića, viši kustos istoričar, Bore Vojinovića, viši kustos istoričar i dr Silvije Jelačić, kustos likovni umetnik na predlog Dušanke Marković, muzejskog savetnika u Muzeju grada Novog Sada.
Stalna etnološka postavka u zgradi selamluka Narodnog muzeja u Vranju, autorke Ive Laković, viši kustos etnolog na predlog Nebojše Dimitrijevića, kustosa arheologa i direktora Narodnog muzeja u Leskovcu.
Izložba Sava Šumanović, grupa autora i tri institucije Spomen-zbirka Pavle Beljanski, Galerija Matice srpske, Galerija slika „Sava Šumanović“ u Šidu na predlog Olivere Skoko, viši kustos-istoričar umetnosti iz Zrenjanina
Izložba Akcenti, grupa autora: dr Jelena Banjac, muzejska savetnica istoriučar umetnosti, Ljiljana Lazić, muzejska savetnica istoričar umetnosti, dr Goradana Petković, muzejski savetnik istoričar, Ivana Jovanović Gududrić, viši kustos etnolog-antropolog i mr Atila Hornok, kustos istoričar na predlog mr Darijuša Samiija, muzejskog savetnika istoričara iz Muzeja Vojvodine.
San neolitske noći, autora mr Lidije Balj, muzejski savetnik-arheolog iz Muzeja Vojvodine i Andreja Starovića, viši kustos-arheolog iz Narodnog muzeja Srbije na predlog prof. dr Ljiljane Gavrilović, muzejske savetnice, naučnog savetnika i redovnog profesora u penziji.
Aleksandar Repedžić, kustos etnolog kao pojedinac iz Muzeja Ponišavlja Pirot, na predlog Milene Milošević Micić, muzejske savetnice istoričarke umetnosti iz Zavičajnog muzeja Knjaževac i Anđele Đermanović, doktorantkinje FLU, Beograd i predsednica UG Počudište.
Izložba Tanka linija – između leka i otrova, autora Ivana Stanića, viši kustos, načelnik komunikacije iz Muzeja nauke i tehnike, Jelene Manojlović, spec. farm. iz Muzeja za istoriju farmacije Farmaceutskog fakulteta i Svetlane Mitrović, kustos iz Etnografskog muzeja, na predlog Branke Sikimić, viši kustos etnolog iz Narodnog muzeja Zrenjanin i Dragane Spasić Đurić, muzejsa savetnica iz Narodnog muzeja Požarevac.
Izložba Od poetskog realizma do simbolične naive – Šumanović i Bosilj, autora Radovana Sremca, višeg kustosa iz Muzeja naivne umetnosti „Ilijanum“ Šid i Ljubinke Pantić, kustos iz Galerije slika „Sava Šumanović“ Šid, na predlog Marije Pokrajac, direktorice Muzeja naivne umetnosti „Ilijanum“ Šid.
Uroš Predić za sve, autori dr Snežana Mišić i dr Igor Borozan sa timom GMS, na predlog dr Tijane Palkovljević Bugarski, upravnice GMS.
Projekat Tamo gde seoba zavešava – od rimske Panonije do današnje Vojvodine, Muzeja Vojvodine, autorke mr Tijane Stanković Pešterac, muzejske savetnice arheologa i direktorice Muzeja Vojvodine na predlog prof. dr Dragana Stanića, predsednika Matice srpske i predsednika UO Muzeja Vojvodine.

U ovogodišnjoj konkurenciji našlo se trinaest kvalitetnih projekata, odnosno 26 autora. Svaki od projekata u svom domenu predstavlja iskorak u muzejskoj delatnosti. Sve pomenute privremene izložbe tematski su dobro promišljene, elegantno dizajnirane i postavljene na moderan način, upotrebom digitalnih tehnologija i medija. I ove godine se tako pred Komisijom našao težak zadatak. Prilikom izbora najboljeg predloga za nagradu u kategoriji 3. posmatrana je kompletna slika projekta/izložbe – analiziran je muzeološki pristup autora, izgled i sadržaj kataloga/monografije/vebsajta, prateći programi – edukativne radionice, predavanja, drugi događaji, način promovisanja. U skladu sa gore pomenutim, tri projekta su se odmah izdvojila, te je Komisija većinskim glasovima donela odluku da nagradi sva tri. Jedan projekat je primer sveobuhvatnog i veoma komleksnog rada jednog autora na izradi stalne postavke. Druga nagrada je primer timskog rada svih kustosa na postavljanju i realizaciji izložbe koja je govorila o istorijatu grada i treće dodeljena nagrada je prikaz izložbe koja je u skladu sa postojećim predmetima bila izuzetno osmišljena i postavljena tako da je period o kom izložba govori bio veoma stručno, adekvatno i plastično približen današnjoj stvarnosti i svim ciljnim grupama.

Nagrada „Mihailo Valtrović“ dodeljena je Ivi Laković, višem kustosu etnologu za projekat Stalna etnološka postavka u zgradi selamluka Narodnog muzeja u Vranju.

Stalna muzejska etnološka postavka otvorena je 22. marta 2022. godine. Smeštena je u selamluku, jednoj od dve zgrade Pašinih konka, koji su kulturno dobro od velikog značaja. Srećna je okolnost da su istovremeno rađeni konzervatorsko restauratorski radovi na samom objektu, pa se postavka doživljava u originalnom ambijentu iz perioda na koji se odnosi postavka, što joj daje poseban pečat.

Postavka je smeštena u holovima u prizemlju i spratu ovog zdanja, i u prostorijama koje su raspoređene oko centralnih holova i predstavlja spoj starog i novog, orijentalnog i evropskog, tradicionalnog i modernog i transformaciju orijentalne palanke u grad sa evropskim elementima. Ona prikazuje izgled vranjske gradske kuće s kraja XIX i početka HH veka, i odnosi se na izgled, opremanje i uređenje kuće i organizaciju stambenog prostora. Na spratu su izložene dve trpezarije, dve spavaće sobe, saslon, kuhinja i devojačka soba, sve pripadalo poznatim vranjskim porodicam, kojima je dat poseban prostor na ovoj postavci. U prizemlju zgrade izloženi su predmeti pokućstva zanatske proizvodnje, metalno posuđe, grnčarija kao i tekstilno pokućstvo.U prizemlju je, takođe, izložena vranjska gradska i seoska nošnja i nakit. Postavka je propraćena mnoštvom fotografija samog Vranja iz prošlih vekova, kao i porodičnim fotografijama i portretima Vranjanaca.

Izložba je dopunjena pratećim materijalom – legendama, katalogom, flajerima, suvenirima, tuch screen-ovima, a u pripremi je virtuelna tura, audio vodič i QR kodovi.

Stalna postavka je izazvala veliku zainteresovanost kod publike, pa Muzej ima mnogo veći broj poseta u odnosu na raniji period i mnoštvo pozitivnih komentara u knjizi utisaka. Takođe je vrlo zapažena i propraćena u medijima, i na republičkom i lokalnom nivou, na internet medijima (u prilozima dostavljeni linkovi i na fleš memoriji emisije i prilozi koji su rađeni o stalnoj postavci). Takođe, Muzej, jednom nedeljno na svojim Facebook i Instagram stranicama objavljuje zanimljive objave- priče, priloge, predmete sa stalne postavke.

Nagrada „Mihailo Valtrović“ dodeljena je autorskom timu Muzeja grada Novog Sada za projekat, izložbu Akcenti.

Uoči obeležavanja Dana grada Novog Sada u Zbirci strane umetnosti svečano je otvorena izložba Akcenti, Muzeja grada Novog Sada. Multidisclipinarni kustoski tim, koji su činili dr Gordana Petković, dr Jelena Banjac, mr Atila Hornok, Ljiljana Lazić i Ivana Jovanović Gudurić, je kroz originalnu koncepciju i pristup, koristeći različite medije i načine prezentacije, u muzejskom prostoru kreirao multimedijalnu platformu koju su simbolično činile 22 celine – 22 akcenta iz istorije grada. Sama proslava Dana Novog Sada ovog puta bila je drugačija s obzirom na činjenicu da je grad u novu godinu i zvanično ušao noseći prestižnu titulu Evropske prestonice kulture, što je i simbolično kroz brojku 22 i predstavljeno. Muzej grada Novog Sada je u pripremama celokupnog projekta Novi Sad Evropska prestonica kulture prepoznat kao najpozvanija institucija koja u godini titule treba da predstavi stranim poseticima, ali i sugrađanima istorijski razvoj grada. Primenjen koncept 22 događaja podrazumevao je kompleksnu interpretaciju istorije grada kroz 22 odabrane teme koje su na izložbi bile simbolično predstavljene sa po jednom važnom godinom. Izbor godina/akcenata vršen je sa idejom da se predstave različite oblasti lokalne istorije, važni društveni procesi, kao i fenomeni urbanog razvoja po kojima je Novi Sad postao prepoznatljiv i sa kojima se identifikuju pripadnici različitih generacija njegovih stanovnika. Prema idejnom rešenju i konceptu izložbe do kojih su zajednički došli članovi kustoskog tima i dizajner postavke, a uz korišćenje virtuelnog plana, sprovedeni su radovi na adaptaciji i prilagođavanju prostora za multimedijalnu izložbu. Radovi su obuhvatali, između ostalog: postavljanje novih gipsanih zidova, plutajućeg plafona i pregrada sa ugradnim vitrinama; ugradnju novih strujnih i mrežnih instalacija; uvođenje nove programirane rasvete u prostoru i unutar vitrina, kao i krečenje čitavog prostora Za autore izložbe rad na ovom projektu predstavljao je višestruki profesionalni izazov. Rad u timu podrazumevao je ujednačavanje različitih pristupa i stavova proisteklih iz specifičnosti pojedinačnih muzeoloških disciplina, ali i ličnih afiniteta i dosadašnjih stručnih praksi. Čitav proces, od izrade koncepta, do finalne realizacije, iziskivao je neprestanu komunikaciju među članovima tima, višečasovne razgovore, rasprave, promišljanja. Svi članovi tima su, u manjoj ili većoj meri, izašli iz užih oblasti svog profesionalnog interesovanja i muzejskih zbirki kojim rukovode. Sa punim pravom ste nosioci nagrade „Mihajlo Valtrović“ i u to ime vam čestitam.

Nagrada „Mihailo Valtrović“ dodeljena je autorskom timu mr Lidiji Balj, muzejskoj savetnici-arheologu Muzeja Vojvodine i Andreju Staroviću, višem kustosu-arheologu Narodnog muzeja Srbije za projekat, izložbu San neolitske noći koju je organizovao Muzej Vojvodine u saradnji sa Narodnim muzejom Srbije u okviru manifestacije Novi Sad – Evropska prestonica kulture. Recenzent izložbe je bio prof. dr Nenad Tasić.

Na izložbi je prezentovano bogato arheološko nasleđe naše zemlje koje svedoči o životu ljudi tokom neolitskog perioda – pre svega putem ekskluzivnih arheoloških eksponata i najnovijih naučnih rezultata. Više je povoda i razloga za izbor baš ove teme: najpre, u pitanju je praistorijsko doba koje je bilo prekretnica u razvoju čovečanstva kakvo danas poznajemo. Još od kraja 60-ih godina 20. veka, kada je upriličena poslednja velika izložba u Srbiji posvećena neolitskom periodu, nije organizovana nijedna izložba tog tipa, pa su generacije nove muzejske publike ostale uskraćene.

Izložba je bila smeštena u glavnu zgradu Muzeja Vojvodine. Prvo što su posetioci videli bila je velika karta na kojoj je prikazan dolazak novog stanovništva sa Bliskog istoka sa naznačenim pravcima kretanja i datumima kada su se ona odigravala. Pored toga, najvažniji neolitski lokaliteti bili su označeni QR kodovima sa linkovima koji su vodili na već postojeće veb sajtove ovih nalazišta, na kojima su mogli pobliže da se upoznaju sa njihovim značajem. Na ovaj način je publici jasno bio predočen značajan deo „neolitske priče“ na vrlo jednostavan i atraktivan način.

Glavni deo izložbe bio je smešten u salu za tematske izložbe i ono što je publici bilo posebno zanimljivo je da je ovaj deo imao dnevni i noćni identitet, tj. dnevni i noćni „režim“ postavke. U dnevnom delu akcenat je bio stavljen na svakodnevni život ljudi u neolitu i odnosio se na obradu zemlje, uzgoj životinja, pripremanje hrane, zanatsku proizvodnju, trgovinu i dr. Noćni identitet izložbe imao je akcenat na duhovnost, onostrano i vrhunsku umetnost (koja nikada nije bila sama sebi cilj). U centralnom delu sale nalazilo se veliko polje zrelog žita, koje je naglašavalo značaj ove žitarice pripitomljene i donešene u naše krajeve upravo u neolitskom periodu. Atmosferu su upotpunjavale različite svetlosne instalacije koje su se menjale dočaravajući različita doba dana. Izvesti dva različita identiteta izložbe u jednom istom prostoru bio je veliki izazov za dizajnere prostora i svetla, ali je publika odlično reagovala na mogućnost da se više puta vrati i istraži različite teme u različito vreme. Specijalno osvetljenje koje se tokom celog dana menjalo praćeno zvucima iz prirode koji su takođe bili prilagođeni dobu dana uz autentični miris žita u potpunosti su transformisali salu za tematske izložbe prenoseći posetioce u neki daleki svet.

Osim kratkih tekstualnih legendi, na srpskom i engleskom jeziku, koje su se nalazile na zidu za ovu izložbu je urađen i audio vodič za svaku od celina, takođe na srpskom i engleskom jeziku. Tekstove su pisali autori izložbe, a potom ih je dramaturg prilagodio čime je izbegnuto korišćenje kako stručnih termina tako i često nedovoljno jasnih informacija. Ovako pripremljene tekstove čitao je Goran Dimitrijević, voditelj brojnih kvalitetnih naučno popularnih emisija, čime je doživljaj izložbe dodatno obogaćen. Ovo je zahtevalo veliki dodatni rad i sredstva, ali su reakcije publike i kolega jasno stavile do znanja da je vredelo i truda i novca.

Izložbu prati katalog na srpskom i engleskom jeziku, obima od 140 strana sa velikim brojem ilustracija i fotografija predmeta posebno izrađenih i snimljenih za potrebe izložbe. Tokom trajanja izložbe organizovani su brojni prateći programi. Autori mr Lidija Balj i msr Andrej Starović su tokom trajanja izložbe imali izuzetno posećenja autorska vođenja. Vođenja su organizovana prvo jedanput nedeljno, a onda je zbog velikog interesovanja publike uveden još jedan termin. Izložbu koja je trajala tri meseca je videlo oko 16.000 ljudi.

Predsednik Komisije

za dodelu nagrada i priznanja MDS

_____________________________

Čarna Milinković

U Aranđelovcu, 18. 5. 2023.